deutsch englisch spanisch französisch italienisch
Ausschnitt aus der Tabula Peutingeriana - Rom

Tabula Peutingeriana – Einzelanzeige

Toponym TP (aufgelöst):

Iria

Name (modern):

Voghera

Bild:
Zum Bildausschnitt auf der gesamten TP
Toponym vorher -     Adertona Iria (A Dertona Iria)     
Toponym nachher -     Abiria Cameliomagus Milia XVI (Ab Iria Comelio Magus Milia XVI)     
Alternatives Bild ---
Bild (Barrington)
Pleiades https://pleiades.stoa.org/places/383680
Großraum:

Italien

Toponym Typus:

Ortsname ohne Symbol

Planquadrat:

3B1

Farbe des Toponyms:

schwarz

Vignette Typus :

---

Itinerar (ed. Cuntz):

Iria (288,5)

Alternativer Name (Lexika):

Iria (DNP)

RE:

Forum Iuli [4] Iriensium / Iria [1]

Barrington Atlas:

Iria/Forum Iulii Iriensium (39 E4)

TIR / TIB /sonstiges:

Iria (TIR L 32, 78)

Miller:

Iria

Levi:

 

Ravennat:

 

Ptolemaios (ed. Stückelberger / Grasshoff):

Εἴρια (3,1,35)

Plinius:

Iria (3,49)

Strabo:

 

Datierung des Toponyms auf der TP:

---

Begründung zur Datierung:

 

Kommentar zum Toponym:

Kommentar (Talbert):
The name Iria only appears above the start of this elongated stretch, in a manner uncharacteristic of the map`s presentation. Possibly it was added thus by a copyist as a marker to assist him in moving from one parchment to the next; compare the repetition of Melena (6B5, 7C1).
-> stretch to Comeli magus:
The distance on this stretch, even longer (approx. 4.5 ins./11.5 cm) than the previous one, is written very unevenly spaced along the route linework: "Abiria Cameliomagvs Milia XVI".

Miller, Itineraria, Sp. 232:
Iria, it. (Pl, It), Eiria (Pt), ansehnlicher Ort am gleichnamigen Flüßchen, colonia, auch Forum Julii Iriensium genannt; j. Voghera am Flüßchen Staffora. I: 7360. Dazwischen Clastidium (St, Polyb, Cic etc.); j. Casteggio. I: 7357. 16. Abiria Cameliomagus Milia XVI.

Datierung (Barrington):
Iria/ – Roman/Late Antique (EAA Suppl. 1, 934)
Forum Iulii Iriensium

DNP.
Iria
Ligurisches oppidum und Fluß (nicht der Taurini, Ptol. 3,1,35 irrig), regio IX (Plin. nat. 3,49), ca. 25 km vor Dertona (Itin. Anton. 288), h. Voghera. Forum wohl seit Augustus; unsicher, seit wann colonia Forum Iulium Iriensium (CIL V 785; 7375). Vorröm. Reste, Brücke der via Postumia über den I.
Santi Amantini, Luigi (Genua)

RE:
Forum Iuli [4] Iriensium an der seit der Renovierung unter Augustus (Gardthausen Augustus 716) Iulia Augusta genannten Straße, 10 Millien nordöstlich von Dertana (Itin. Ant. 288. Tab. Peut.), von Augustus wohl gegründet, dort, wo diese die Iria (Iord. Get. 236. Chron. min. I 305. II 88. Hist. Misc. XVI 1, heute Staffora zum Po) kreuzte. Erwähnt wird das F. von Plin. III 49 (Iria) unter den Orten der neunten Region, Ptolem. III 1, 31 (Ἴρια), ist als colonia Foro Iuli Iriensium CIL V 785.[1] 7375 bezeichnet: heute Voghera. Vgl. CIL V p. 827.[2] Nissen Ital. Landesk. II 159.

RE:
Iria [1]
Ligurische Stadt am Ira, heute Voghera, gelegen an der Via Postumia, die 148 v. Chr. vom cos. S. Postumius S. f. S. n. Albinus angelegt wurde. Den Itineraren zufolge ist es X m.p. von Dertona entfernt (Tab. Peut. fehlt die Zahl). Genannt wird es ferner von Plin. n. h. III 49, während es bei Ptolem. III 1, 35 Εἴρια heißt und zum Gebiet der Taurini gehört, was undenkbar ist, aber den Kenner des Ptolemaios nicht in Verwunderung setzt. Der Ort ist sicher ein Vicus gewesen, worauf schon der mittelalterliche Name Vicus Iria (Merula Gall. Cisalp. II 1) und die Entstellungen daraus, Viqueria, Vigueria, Voghera weisen. Auf Inschriften (CIL V 785. 7375) heißt I. nun Colonia Forum Iuli Iriensium, sodass Mommsen annimmt (CIL V p. 828), dass der Ort bei der Anlage der Via Iulia Augusta erbaut wurde; Plin. n.h. III 49 kennt sie daher ebenfalls noch nicht als Colonia (vgl. Iulium Carnicum). Wann die Deduktion zur Colonia erfolgte, ist nicht bekannt. Nissen Ital. Landesk. II 159. CIL V p. 828. [Philipp]

Nissen II 159:
Von Dertona 10 Miliien entfernt, folgt Iria Voghera (95m) (Plin. III 49 Ptol. III 1,31, CIL V. 828), am linken Ufer des Ira Staffora (Jord. Get. 236 Chr. Rav. Marcell. unter d.J. 461 (Chron. min. I p. 305 II p. 88). Hist. Miscella XVI 1.), von dem die Stadt wie so oft den Namen erhalten hat. Inschriftlich heißt sie Forum Julii Iriensium, indem Augustus hier das Forum der von ihm erbauten Straße von Placentia an den Var (S. 140) einrichtete. Der Titel Colonie ist von einem späteren Kaiser verliehen worden, von wem wissen wir nicht. Trotz solcher Auszeichnung hat der Ort nicht gedeihen wollen, im 5. Jhdt. rechnen die Schriftsteller seine Feldmark zu Dertona.

TIR L 32, 78:
Iria (Voghera) R. IX (It.) Pavia VII g Oppidum. Plin. III 49; Ptolem. III 1 (Εἴρια); it. Anton. 288; Tab. Peut.; CIL V 785, 7375, 7360 s. Colonia Fori Iulii Iriensium. Abitato di origine ligustica, stazione stradale della via Postuma: Mp XVI da Comillomagus e X da Dertona. Mosaici, statue, tesoretti monetali. Casto sepolcreto arcaico e romano. Resti di via lastricata, tracce di centuriazione.
CIL V p. 827 ss.; RE IX 2035 (H. Philipp); CA f. 59, 25 s.; Riv. Fil. Istr. Cl. 1872, 253; Casalis, Dizion. XXVI, 99 ss., 432 ss.; Diz. Epigr. III 212 (Forum Iulii Iriensium); NS 1917, 169 ss.; 1946, 26 ss.; Historia 1934, 101 s.; Ticinum, 1939 (Monaco); Storia di Genova I, 229, 259, 301 ss., 310; St Lig 1953, 133; 1954, 145 s.; 1959, 264; Fraccaro, Opuscula III (1957), 55, 126 ss. passim; Sibrium VI (1961), 93 ss.; Panorami di Piacenza 1955, 27 n. 98.

Literatur:

Miller, Itineraria, Sp. 232;

Weiss, Jakob, Forum Iulii [4] Iriensium, in: RE VII.1 (1910), Sp. 70.

Nissen II 159:

Philipp Hans, Iria [1], in: RE IX, 2 (?), Sp. 2035.

Fontes Ligurum et Liguriae antiquae, 1976, s.v. Forum Iulii Iriensium

P. Tozzi, Per la topografia di Forum Iuli Iriensium, in: Rendiconti Istituto Lombardo 109, 1975, 342-346.

Iria (TIR L 32, 78)

Santi Amantini, Luigi, Iria, in DNP 5 (1998), Sp. 1105;

   [Standard-Literatur-Liste im PDF-Format]

Letzte Bearbeitung:

12.08.2024 18:48


Cite this page:
https://tp-online.ku.de/trefferanzeige.php?id=78 [zuletzt aufgerufen am 30.09.2024]

Impressum Datenschutzerklärung